396 lat temu zmarł Jan Karol Chodkiewicz – jeden z największych wodzów Rzeczypospolitej

24 września 1621 r. zmarł Jan Karol Chodkiewicz, polski magnat i wybitny wódz wojskowy, którego zwycięstwa zdumiewały współczesnych.

Chodkiewicz urodził się w 1560 roku. Pochodził z magnackiego rodu z Wielkiego Księstwa Litewskiego. Choć jego przodkowie mówili po rusku i wyznawali prawosławie, z biegiem lat spolonizowali się i przeszli na katolicyzm. Chodkiewiczowie pieczętowali się herbem własnym, będącym odmianą herbu Kościesza.

Jan Karol odebrał gruntowne wykształcenie – pobierał nauki na akademii w Wilnie, a także w Ingolstadt. Był dziedzicem licznych dóbr na Litwie (dzisiaj na wschodniej Białorusi), którymi sprawnie zarządzał – budował kościoły, klasztory, szkoły, fortyfikacje. Od końca XVI wieku sprawował urzędy w administracji państwowej – był m.in. starostą generalnym żmudzkim i wojewodą wileńskim. Jednocześnie rozwijała się jego kariera wojskowa. Walczył przeciwko Kozakom i Wołosom, w 1600 roku został mianowany hetmanem polnym litewskim.

Wielkie sukcesy odniósł Chodkiewicz w trakcie wojny inflanckiej przeciwko Szwecji. Najbardziej znana jest bitwa pod Kircholmem (obecnie na Łotwie), gdzie wojska Rzeczypospolitej zniszczyły trzykrotnie liczniejsze wojska szwedzkie, zdobywając wrogi obóz, działa i sztandary. Polski dowódca stał się słynny na cały świat, otrzymał gratulacje od papieża, cesarza, króla Anglii, a nawet od sułtana tureckiego i szecha perskiego. Wkrótce król mianował Chodkiewicza hetmanem wielkim litewskim. W wojnie moskiewskiej Chodkiewiczowi wiodło się gorzej, dwukrotnie próbował iść na pomoc załodze polskiej na Kremlu, jednak bezskutecznie.

W 1621 roku Rzeczpospolita została najechana przez Turcję i jej sojuszników (Mołdawia, Wołoszczyzna, Tatarzy krymscy). Na drodze wojsk prowadzonych przez samego sułtana stanęła dużo mniej liczna armia polsko-litewsko-kozacka pod dowództwem Chodkiewicza. Ciężko chory hetman postanowił walczyć w silnie ufortyfikowanym obozie pod Chocimiem na Podolu. Walki trwały ponad miesiąc, ostatecznie zwyciężyła Rzeczpospolita. Jednak Chodkiewicz już tego nie doczekał – zmarł bowiem w trakcie walk. Jego szczątki kilkakrotnie przenoszono, ostatecznie spoczęły w Ostrogu.

Jan Karol Chodkiewicz był nie tylko jednym z najwybitniejszych wodzów Rzeczypospolitej, ale także Europy. Był świetnym taktykiem i strategiem, do mistrzostwa doprowadził użycie na polu bitwy husarii. Charakteryzował się również wielką odwagą osobistą, nieraz biorąc osobisty udział w walce.