Bohaterscy Jan i Antonina Żabińscy ukrywali Żydów i partyzantów w ogrodzie zoologicznym

h

Bohaterscy Jan i Antonina Żabińscy ukrywali Żydów i partyzantów w ogrodzie zoologicznym

Jan Żabiński ur.1897 w Warszawie – był pomysłodawcą i organizatorem i pierwszym dyrektorem warszawskiego Ogrodu Zoologicznego, w 1929 roku. Już 3 września zoo zostaje zbombardowane, część zwierząt zginęła, część trzeba było zabić, inne uciekły. Te, które mogły pozostać były pożywieniem dla Żabińskich i tych, których ratowali. Żabińscy, już na początku wojny mieszkali razem z Niemcami, którzy kwaterowali w ocalałych po bombardowaniu budynkach. Żabiński, zajmuje się hodowlą świń dla stacjonujących w warszawie niemieckich żołnierzy. Oficjalnie może wjeżdżać na teren getta po odpadki. Na terenie ogrodu mieszkali również Żydzi i partyzanci. Żabiński jest znanym i cenionym na świecie naukowcem, jego opinię cenią również Niemcy. Po wojnie dyrektor odbudowuje zoo, polski rząd w 1951 odwołuje Żabińskiego z funkcji dyrektora ZOO za przynależność do Armii Krajowej.

W czasie niemieckiej okupacji wraz z żoną Antoniną robią wszystko aby uratować jak najwięcej ludzi. Rodzina Żabińskich jest jedną z wielu polskich rodzin która mając możliwości ratuje Żydów w czasie wojny. Żabiński osobiście szmugluje z getta ludzi i lokuje w pomieszczeniach, które dotychczas zajmowały zwierzęta a po zbombardowaniu stały się schronieniem dla wielu. Dyrektor ZOO był żołnierzem Armii Krajowej, zatem w nieużywanych pomieszczeniach swojego ogrodu ukrywał również partyzantów. Ale też w swoim mieszkaniu, bywało, oficjalnie wśród Niemców przebywali „goście”.  Możliwe to było gdyż Żabińscy prowadzili bardzo ożywione życie towarzyskie, zapraszali swoich przyjaciół ze świata naukowego a także rodzinę. Był tam ciągły ruch.

Niemcy byli zakwaterowani na terenie ogrodu, ich wizyty w prywatnych pomieszczeniach u dyrektora były częste. Ponieważ Żabińscy nigdy nie zamykali żadnych drzwi ani okien, sprawiali wrażenie, że niczego nie mają do ukrycia. W ten sposób przyzwyczaili Niemców do wielu zmieniających się osób. Nigdy im do głowy nie przyszło, że obok przechodził czy nawet siedział w gabinecie dyrektora poszukiwany partyzant.

Żabiński, doświadczony konspirator dobrze wiedział, że ukrywani przez niego ludzie nie mogą się widywać ani wiedzieć o sobie. Kiedy Antonina Żabińska grała arię  „Jedź, jedź, jedź na Kretę!”  Offenbacha ukryci na terenie ogrodu Żydzi i Polacy musieli opuścić schronienie. Był tajemny tunel w piwnicy, tam mieli czekać na melodię Chopina. Ci dwaj kompozytorzy odegrali dużą rolę

Kilka lat po wojnie Żabińscy  dowiadują się, że spośród 300 osób, które przewinęły się przez ich ogród, nie żyje tylko dwoje. Wśród uratowanych przez Żabińskich był znany mikrobiolog prof. Ludwik Hirszfeld. W 1965 roku za swoją heroiczną działalność otrzymują medal Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Jan Żabiński za uratowanie życia wielu Żydów, został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego dopiero po śmierci. 17 listopada 2008 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z gwiazdą, a jego żona, Antonina Krzyżem Komandorskim. Na podstawie pamiętnika Antoniny, w 2007 roku, została wydana książka Diane Ackerman „The Zookeeper’s Wife”. Dwa lata później ukazał się polski przekład „Azyl. Opowieść o Żydach ukrywanych w warszawskim zoo” nakręcono też film pt. „Azyl”. Grób małżeństwa Żabińskich znajduje się na Starych Powązkach.

   

Zobacz również

Kontakt

Wydawca
Stowarzyszenie Dolnośląski Instytut Korfantego

ul.  Porzeczkowa 3, Wrocław
 
Portal kotwicepamieci.pl jest wpisany do ewidencji dzienników i czasopism pod numerem 3585
Janusz Wolniak – Redaktor