Mjr Adam Lazarowicz, „Klamra”, „Pomorski”, „Kleszcz”, „Zygmunt”

Tegoroczne obchody Narodowego Dnia Żołnierzy Wyklętych we Wrocławiu poświęcone będą bohaterskiej rodzinie Lazarowiczów. Rozpoczynamy prezentację od nestora rodu Adama Lazarowicza.

Adam Lazarowicz, syn Franciszka i Wandy, urodził się 14 października 1902 roku w Berezowicy Małej k. Zbaraża. Już jako nastoletni młodzieniec wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego jako ochotnik, walczył na Wołyniu, a następnie w wojnie z Bolszewikami.

Działania wojenne przerywały jego naukę w Gimnazjum w Jaśle, które ukończył zdając egzamin maturalny w 1921 roku, który był przepustką do podjęcia studiów na wydziale historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Kilka lat później ukończył kurs podchorążych piechoty, a następnie został mianowany podporucznikiem rezerwy piechoty, a już w 1936 roku został awansowany do stopnia porucznika.

Niestety choroba zmusiła go do opuszczenia wojska i został kierownikiem szkoły w Gumniskach. Kampania wrześniowe w 1939 była dla niego czasem, gdy został wyznaczony na stanowisko ostatniego komendanta miasta Dębica.

W następnym miesiącu dołączył do jednostek, które walczyły w okolicach Rawy Ruskiej, gdzie dowodził kompanią.

Ponownie zaangażował się w kierownictwo szkołą w Gumniskach w październiku 1939 roku, a także działał w ramach Służby Zwycięstwu Polski, a potem Związku.

Był także komendantem obwodu Dębica i co ważne dokonał jego znaczącej rozbudowy, (obwód ten uzyskał znakomity poziom organizacyjny oraz gotowość bojową).

W 1943 roku został mianowany kapitanem, a następnie- po roku, majorem. Jedną z jego największych zasług był współudział w rozpracowaniu broni rakietowej V-2 (niemieckiej broni, na poligonie, w miejscowości Blizna).

Podczas akcji „Burza” dowodził pułkiem liczącym około 1200 ludzi, (był to 5 Pułk Strzelców Konnych AK). Za współdziałanie jednostek z wojskami sowieckimi, Adam Lazarowicz został odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy, który nie został przez niego przyjęty.

W 1945 roku został kierownikiem dwóch okręgów, kolejno Rzeszowskiego i Wrocławskiego.

5 grudnia 1947 został aresztowany przez UB. Odrzucając możliwość objęcia kierownictwa tzw. V Komendy WiN (co zaproponowała mu bezpieka), można powiedzieć iż wybrał skazanie na śmierć.

Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na 33 lata pozbawienia wolności, a także 4-krotną karę śmierci, co zostało poprzedzone brutalnym śledztwem.

1 marca 1951 roku, w Warszawie, w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie został wykonany wyrok śmierci.

Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” wybrano na dzień 1 marca. Pomysł ustanowienia święta w tym terminie wysunął prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka. Właśnie tego dnia w 1951 roku w więzieniu mokotowskim wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Batorym, Adamie Lazarowiczu, Franciszku Błażeju, Karolu Chmielu i Józefie Rzepce – będących ostatnimi ogólnopolskimi koordynatorami „Walki o Wolność i Niezawisłość Polski z nową sowiecką okupacją.

Janusz Wolniak

Artykuł powstał dzięki pomocy Gminy Wrocław