Ruchu oporu na północnym Mazowszu podczas II wojny światowej

Czesław Czaplicki (ps. „Ryś”) od samego początku brał udział w ruchu oporu przeciwko Niemcom. W swoich wspomnieniach opisał formowanie się konspiracji, pracę organizacyjną i walki toczone przez zbrojne niepodległościowe podziemie.

Czaplicki w 1940 roku przystąpił do Organizacji Wojskowej, powiązanej ze Stronnictwem Narodowym. Po scaleniu z innymi mniejszymi grupami w roku 1941 powstała Narodowa Organizacja Wojskowa. Jej wpływy na Mazowszu należały do najsilniejszych, co wynikało zarówno z ukształtowania terenu (dużo lasów), jak i głębokiego patriotyzmu, charakteryzującego miejscową ludność. Ruch narodowy był tu tak silny, że NOW (później Narodowe Siły Zbrojne, NSZ) mogła z powodzeniem rywalizować ze Związkiem Walki Zbrojnej (później Armią Krajową).

W szeregach NSZ przeważała młodzież, w AK – ludzie w wieku średnim i starszym. Bywało często, że rodzice ze środowiska urzędniczego lub nauczycielskiego należeli do AK, a ich dzieci do NSZ – czytamy we wspomnieniach „Rysia”.

Organizacja usiłowała docierać do jak najszerszych kręgów społeczeństwa – nie tylko mieszczaństwa, ale też robotników i chłopów.

Większość młodzieży szkół średnich i wyższych przed wojną sympatyzowała z ideologią narodowców, bez względu na poglądy ich rodziców (…) Narodowe Siły Zbrojne były organizacją bardziej dynamiczną, stawiającą na młodzież, szkolącą ją od podstaw w konspiracyjnych szkołach oficerskich i podoficerskich – wyjaśniał Czesław Czaplicki.

Stosunkowo późno natomiast powstały na Mazowszu organizacje powiązane z ruchem ludowym – Bataliony Chłopskie (1943). Jeszcze później zaczęła działać komunistyczna Gwardia Ludowa (1944), wspierana przez sowieckich spadochroniarzy, których przerzucano na ziemie polskie w celu rozpoznania i organizowania zrębów władzy sowieckiej.

Źródło: Czesław Czaplicki, Poszukiwany listem gończym, wyd. 2, Wrocław 2004

Artykuł powstał dzięki pomocy Gminy Wrocław