„Teren ten był całkowicie opanowany przez podziemie”

Oddział leśny NSZ pod dowództwem Romana Dziemieszkiewicza „Pogody” po serii obław i pościgów wiosną 1945 roku przedostał się z powiatu przasnyskiego na teren powiatu ostrołęckiego. W szeregach grupy walczył Czesław Czaplicki „Ryś”, który po latach opisał swój szlak bojowy we wspomnieniach „Poszukiwany listem gończym”.

Żołnierze zostali zakwaterowani w dużej wsi na granicy powiatów. Obowiązywała podstawowa zasada, że oddział, po przejściu na inne obszar, musiał zgłosić to władzom konspiracyjnym działającym na tym terytorium. W przypadku powiatu ostrołęckiego było to Narodowe Zjednoczenie Wojskowe. Komendantem komendy powiatowej był porucznik Zbigniew Kulesza „Młot”. Jego siedziba znajdowała się w Kolnie (woj. białostockie).

Na spotkanie z komendantem wyruszyli por. „Pogoda” i ppor. „Ryś”. Ubrali się w cywilne ubrania, pod marynarkami mieli broń krótką. Ruszyli rowerami szosą ostrołęcką. Na początku podróży postanowili przetestować broń, czy aby na pewno jest sprawna – oddali po kilka wystrzałów. Niestety, huk zaalarmował przebywających akurat w okolicy przedstawicieli „władzy ludowej”.

Do partyzantów podjechało od tyłu trzech milicjantów na rowerach. Przez pierś przewieszone mieli pistolety maszynowe (pepesze). Po krótkiej wymianie zdań milicjanci zażądali dokumentów tożsamości. „Pogoda” i „Ryś” nie mieli takowych (a na dodatek byli poszukiwani i dobrze znani bezpiece), zaczęli zatem strzelać. Dwóch „stróżów prawa” przewróciło się, trzeci uciekł. Dalsza podróż była już jednak niemożliwa. Oficerowie wrócili do oddziału i poinformowali o zaistniałej sytuacji. Dopiero potem mogli wyruszyć raz jeszcze.

Na całej trasie do Kolna nie spotkaliśmy już przedstawicieli władzy. Teren ten był całkowicie opanowany przez podziemie. Byliśmy natomiast trzy razy zatrzymani i legitymowani przez pełniące tam służbę patrole NSZ – wspominał „Ryś”.

Źródło: Czesław Czaplicki, Poszukiwany listem gończym, wyd. 2, Wrocław 2004

Artykuł powstał dzieki pomocy Gminy Wrocław