V i VI Brygada Wileńska

V Wileńska Brygada AK ( zwana "Brygadą Śmierci") dowodzona przez majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszkę" była jednym z najbitniejszych oddziałów partyzanckich Wileńskiego Okręgu AK. W okresie okupacji niemieckiej działała na Wileńszczyźnie w wyjątkowo trudnych warunkach, mając przeciw sobie zarówno Niemców, jak i partyzantkę sowiecką, zwalczającą Armię Krajową. Walcząc z dwoma wrogami odnosiła znaczące sukcesy bojowe. Po lipcu 1944 r. część żołnierzy V Brygady zdołała przedostać się za linię Curzona, na teren tak zwanej "Polski lubelskiej", gdzie pod rozkazami mjr "Łupaszki" kontynuowała działalność niepodległościową jeszcze przez wiele lat po wojnie. Powojenny etap działalności partyzantki mjr "Łupaszki" można podzielić na kilka wyrażnych podokresów: okres "białostocki" (1945 r. ), okres "pomorsko-mazurski" (1946 r.), okres "podlaski" (1946-1949, ciągnący się w szczątkowej formie do 1952 r.) Ten ostatni dotyczy zwłaszcza wyłonionej z dawnej V Brygady nowej jednostki partyzanckiej, która otrzymała nazwę VI Brygady Wileńskiej. Chodzi tu o podlegający "Łupaszce" oddział partyzancki dowodzony przez ppor. Lucjana Minkiewicza "Wiktora", a następnie przez por./kpt. Władysława Łukasiuka "Młota", najsłynniejszego partyzanta Podlasia.