Wspominamy Bohaterów- Zofia Franio: zaangażowana w akcji pomocy Żydom… w 1947 została skazana na 12 lat więzienia

Zofia Franio (1899-1978), ps. Doktor, lekarz, z tytułem doktor wszechnauk lekarskich. Członek ZSP od listopada 1939, następnie ZWZ i AK, a także Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Od stycznia do listopada 1946 szef łączności i kolportażu w Zarządzie Obszaru Centralnego Zrzeszenia WiN. Więzień polityczny w latach 1946-1956. Oficer Wojska Polskiego w stopniu majora od 1944.

Po wybuchu II wojny światowej przebywała we Lwowie. Była tam przewodniczącą Komisji Poborowej ochotniczego batalionu Pomocniczej Służby Wojskowej. Do Warszawy wróciła w listopadzie tego samego roku i od razu działała w konspiracji w ZSP, ZWZ i AK. Pracowała w szpitalu św. Ducha i w IV Ośrodku Zdrowia Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy. Jeden z pierwszych punktów kontaktowych mieścił się w jej mieszkaniu przy ul. Fałata 6.

Na początku 1940 zorganizowała pierwszy kobiecy patrol ZWZ, pod koniec roku było ich już więcej, głównie sabotażowo-dywersyjne i minerskie, którymi dowodziła. Te patrole brały udział m.in. w akcji „Wieniec”, w akcjach sabotażowo-dywersyjnych i likwidacyjnych, stanowiły jednocześnie zespół minerski, mocno zaangażowany w produkcji zapalających i burzących środków walki. W sumie było około 40 kobiet. Od listopada 1942 roku dowodzone przez Zofię Franio patrole zostały podporządkowane Kedywowi Okręgu AK Warszawa-Miasto. W 1943 roku na skutek zagrożenia magazynów drużyny kobiece razem z Franio i pod jej dowództwem przenoszą w ciągu 3 dni 1500 kg materiałów wybuchowych, środków zapalających itp. pobierają z powiatu i zwożą do Warszawy w okresie największego zagrożenia (listopad – grudzień 1943) większą ilość różnych materiałów wybuchowych i środków zapalających.

Zofia Franio była zaangażowana w akcji pomocy Żydom, osobiście ich doglądała i bardzo aktywnie współpracowała z Radą Pomocy Żydom „Żegota”.

W Powstaniu warszawskim kierowała żeńskim oddziałem saperów w Kobiecych Patrolach Minerskich, zajmującym się m.in. produkcją materiałów wybuchowych dla powstańców. Zajmowała się rannymi powstańcami i ludnością cywilną. 20 sierpnia 1944, dowodzone przez kpt. „Doktor” Kobiece Patrole Minerskie uczestniczyły w zdobyciu gmachu PAST-y, wykonując dwa wyłomy w murach gmachu. Po powstaniu wyszła z miasta wraz z ludnością cywilną.

Po wojnie wróciła do praktyki lekarskiej w Warszawie. Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa aresztowali Franio 14 listopada 1946  pod zarzutem pełnienia od stycznia 1946 funkcji szefa łączności i kolportażu w Zarządzie Obszaru Centralnego Zrzeszeni WiN. 31 lipca 1947 została skazana na 12 lat więzienia, na wolność wyszła 15 maja 1956.

Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Odznaczona również Orderem Virtuti Militari rozkazem Dowódcy AK. W 1971 została uhonorowana przez Instytut Yad Waschem medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

źródło: wikipedia.org

fot. Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku praca zbiorowa Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza VOLUMEN

Artykuł powstał dzięki wsparciu programu „Dolny Śląsk Pamięta” przez Fundację KGHM