Wywłaszczenia, wypędzenia i mordy – niemieckie metody niszczenia polskości

Po napaści Niemiec i Związku Sowieckiego na Polskę we wrześniu 1939 roku rodzinne strony Czesława Czaplickiego (ps. „Ryś”) znalazły się pod panowaniem Hitlera. W książce „Poszukiwany listem gończym” wspomina on, jakie „porządki” zaprowadzili Niemcy na podbitych terenach.

Powiat przasnyski przed wojną wchodził w skład województwa warszawskiego. Niemcy uważali ten obszar za tzw. Prusy Południowe. W dniu 8 października 1939 roku Adolf Hitler wcielił północne Mazowsze do Rzeszy, a konkretniej do Prus Wschodnich. Oprócz Przasnysza los ten spotkał powiaty ciechanowski, pułtuski, sierpecki, płoński, mławski, działdowski, makowski i ostrołęcki.. Administracyjnie utworzono z nich Regencję Ciechanowską (Regierungsbezirk Zichenau). Nadprezydentem Prus Wschodnich był gauleiter Erich Koch, zbrodniarz wojenny i ludobójca.

Na włączonych bezpośrednio do Rzeszy ziemiach polskich wprowadzono nazistowski terror. Obowiązywał język niemiecki. Szkoły były zastrzeżone dla dzieci Niemców i folksdojczów. Ciechanów stał się siedzibą gestapo (tajnej policji państwowej), które miało pieczę nad więzieniami i obozami. Stanowiska w administracji (wójt, sekretarz gminy) obsadzono na ogół folksdojczami. Sołtysi byli wybierani przez mieszkańców wiosek, ale często ulegali oni naciskom władz wyższego szczebla, które narzucały swoich kandydatów. Na sołtysach ciążył obowiązek poinformowania żandarmów i gestapowców o pojawieniu się we wsi obcego.

Niemcy rozpoczęli represje wobec ludności żydowskiej. Selektywnie prześladowano też Polaków, przede wszystkim działaczy politycznych powiązanych ze Stronnictwem Narodowym. Na celowniku okupanta znaleźli się również właściciele ziemscy, fabrykanci, młynarze i inni przedsiębiorcy. Po ich usunięciu (zamordowaniu lub wypędzeniu) posady przejmowali Niemcy albo kolaboranci.

Na terenie powiatów przasnyskiego i mławskiego Niemcy postanowili zorganizować poligon wojskowy. Mieszkańcy kilku gmin zostali wypędzeni ze swoich domów. Wysiedlono całe wsie. Niektórzy zamieszkali w sąsiedztwie (do domu rodzinnego Czaplickich w Zaciszu wróciło w ten sposób kilkoro dzieci z rodzinami), inni trafili do Generalnego Gubernatorstwa.

Źródło: Czesław Czaplicki, Poszukiwany listem gończym, wyd. 2, Wrocław 2004

Artukuł powstał dzieki pomicy Gminy Wrocław